Afstandsbediening overbodig?
Misschien is het je weleens opgevallen dat tv-programma’s en commercials onderling even luid klinken. Nog niet zo lang geleden greep je tijdens de reclame vermoedelijk meteen naar de afstandsbediening om het geluid zachter te zetten.
De nieuwe norm
Voor tv-producenten is de R128 normering een begrip als het gaat om geluid. Ieder tv-programma of commercial moet voldoen aan die norm, anders wordt het door de zender afgekeurd. In sommige gevallen worden zelfs boetes opgelegd als van de norm wordt afgeweken.
EBU R128 verwijst naar een luidheidsnorm die in Europees verband is opgesteld en sinds 1 januari 2012 op alle nationale- en de meeste internationale tv-zenders wordt gehanteerd. Het zegt iets over de luidheid van een televisieprogramma of commercial. Anders gezegd: het zegt iets over hoe hard het geluid bij jou in de huiskamer klinkt.
Mag het wat zachter?
Tot 2012 was de toen geldende norm eenvoudig te chanteren. Door het geluid in elkaar te persen of te ‘comprimeren’ kon je het veel luider laten klinken en toch voldoen aan de norm. Hierdoor ontstonden luidheidsverschillen tussen tv-programma’s en commercials. Dat was fijn voor adverteerders want die konden hun boodschap schreeuwend hard uitzenden. Maar voor de consument was het vooral een beweging naar de afstandsbediening.
Vergelijk het in elkaar persen van geluid met de manier waarop grofvuil wordt opgehaald. Een vuilniswagen heeft een pers om al het afval, groot en klein, naar binnen te werken. Dankzij de pers past er meer afval in dezelfde ruimte. En dat geldt ook voor samengeperst geluid: er past meer geluid in dezelfde ‘ruimte’. Maar net als bij de vuilniswagen zorgt het in elkaar persen van geluid voor vervorming. Hoe meer er geperst wordt, des te luider- en ook des te meer vervormging.
Alles (ongeveer) even luid
Voor luidheid is een nieuwe eenheid bedacht: Loudness Unit oftewel LU (uitspraak luu). De gemaakte afspraak bij R128 is dat het geluid van een commercial of tv-programma een gemiddelde luidheid heeft van 0 LU. Dat wordt gemeten van begin tot eind waardoor alle programma’s en commercials gemiddeld genomen even luid klinken. En dat geldt ook voor tijdens het zappen (alhoewel een film op z’n hoogtepunt tijdelijk best even wat luider kan zijn...).
Er zijn nog meer voordelen dankzij R128. Omdat het geluid minder wordt samengeperst klinkt het allemaal wat transparanter (i.e. minder vervormd). Ook is het dynamisch bereik groot en dat is weer fijn voor filmliefhebbers.
Écht vakwerk
Met de komst van R128 is de geluidsbeleving op tv er behoorlijk op vooruit gegaan. Hoe goed het uiteindelijk klinkt hangt dan weer af van de geluidstechnicus die het geluid als laatste onder handen heeft genomen. Want voldoen aan de R128 norm is op zich niet heel spannend, een goede geluidsmix maken is vakwerk!